Hoe hanteer je het ernstcriterium van 1,5 SD binnen de diagnostiek bij leerlingen op het voortgezet onderwijs?
Binnen de diagnostiek wordt onder andere bepaald of een jeugdige behoort tot de laagste 6,7% (-1,5 SD) of de laagste 10% (-1,28 SD) van de normpopulatie.
Er is een beperkt aantal toetsen met normen voor de leeftijdsgroepen waartoe leerlingen in het VO behoren. In Bijlage 2 van de BVRD staat een testoverzicht. In het oorspronkelijke overzicht is onduidelijk of de normering van de toetsinstrumenten het toelaat om te beoordelen of een jeugdige al dan niet onder een bepaalde grenswaarde presteert. Ter verheldering is de tabel uit Bijlage 2 betreffende het technisch lezen van losse woorden en het spellen hieronder aangevuld met informatie over de aard van de normscores. Onder deze tabel is een conversietabel* te vinden waarin staat weergegeven welke waarden van de verschillende typen normscores overeenkomen met de grenswaarden van de laagste 6,7% (-1,5 SD) en de laagste 10% (-1,28 SD) van de normpopulatie. Het is bij de keuze van een test belangrijk rekening te houden met de grensscores die nodig zijn.
Overzicht validiteit en betrouwbaarheid veel gebruikte toetsinstrumenten
Technisch Lezen losse woorden
| Leeftijds-range normgroep | Type normscore | COTAN-beoordeling | Geschikt voor | Opmerking | |
| 3DM
Leesvaardigheid |
7-12 | T-score | Ja | Po | |
| CBWL
Monosyllabische woorden lezen |
6-16 |
Standaard Score |
Ja |
Po, vo |
|
|
Drie-Minuten-test |
6-12 |
T-score (versie zorg) |
Ja |
Po |
Speciale versie voor gebruik in zorg |
| DST Woorden Lezen en Onzin woorden lezen |
6-16 |
Standaard score |
Ja |
Po, vo |
|
| Eén-minuut-test: Normen handleiding Klepel/EMT |
7-14 |
T-score |
Ja |
Po, vo (leerjaar 1 en 2) | |
| Eén-minuut-test, versie B:
Normen handleiding CB&WL |
7-16 |
Standaard Score |
Ja |
Po, vo |
|
| IDAA – Flitslezen Woorden en Flitstypen Pseudowoorden |
16 jaar |
C-score |
Ja |
Bovenbouw VO |
Combinatie van lezen en spelling. Normen per opleidings-niveau |
| IDAA-mbo – Flitslezen Woorden en Flitstypen Pseudowoorden |
16+ (mbo populatie) |
C-score |
Ja |
Mbo niveau 2-4 |
Combinatie van lezen en spelling. |
| Klepel: Normen handleiding Klepel/EMT |
7-14 |
T-score |
Ja |
Po, vo (leerjaar 1 en 2) | Lezen van onzinwoorden |
| Klepel: Normen handleiding CB&WL | 7-16 | Standaard Score | Ja | Lezen van onzinwoorden | |
| Muiswerk Testsuite 1 Screening Nederlands & Dyslexie, flitstesten |
12-.. |
Stanine |
Vo (leerjaar 1) |
Normen per opleidings-niveau |
Spelling
| Leeftijds-range normgroep | Type normscore | COTAN-beoordeling | Geschikt voor | Opmerking | |
| 3DM Spelling-vaardigheid |
7-12 | T-score | ja | Po | |
| DAT-NL Woordbeeld | 12 jaar en ouder | Stanine | Ja | Po, mbo, ho | Meet met name complexe spelling |
| De vier scholieren | 12-.. | Nee | Vo | ||
| DST 2-minuten spelling | 6-16 | Standaard Score | Ja | Po, vo | |
| Gletschr Spellingtaken |
16 jaar en ouder |
Percentiel |
nee |
Vo, mbo, ho |
Normen op Vlaamse populatie |
| Het wonderlijke weer | 12-.. | Stanine / C-score |
nee | Vo | Normen per opleidings-niveau |
| Muiswerk Testsuite 1 Screening | 12-.. | Stanine | vo (leerjaar 1) | Normen per opleidings-niveau | |
| Nederlands & Dyslexie, spelling | |||||
| PI Signalerings-dictee voor brugklassen |
12-13 |
Percentiel |
Ja |
Vo (brugklas) |
Normen en betrouw-baarheid van test onvoldoen-de (COTAN) |
| PI-dictee | 6-12 | T-score/ percentiel | Ja | Po | |
| SVT Spelling | 6-12 | Percentiel | Ja | Po |
Toelichting op en conversie van standaarddeviaties naar percentielen en T-scores
| Standaarddeviatie (SD) | Toelichting | Percentiel | T-score | Stand. score | C-score + Stanine |
| ≤ -1,5 SD | Ten minste 1,5 standaarddeviatie beneden het (norm)gemiddelde |
Laagste 6,7% |
T = 35 of lager |
StSc = 5 of lager |
-1 |
| ≤ -1,28 SD | Ten minste 1,28 standaarddeviatie beneden het (norm)gemiddelde |
Laagste 10% |
T = 37 of lager |
-2 |
Stanine / C = 2 of lager |
_1 Stanine en C-schaal zijn niet geschikt voor precieze bepaling waarde -1.5 SD.
_2 St.Sc-schaal heeft geen grenswaarde voor -1.28 SD / percentiel 10; deze grens valt ongeveer in het midden van de range van ruwe scores die behoren tot de categorie St.Sc. 6
Werkgroep beheer BVRD
*Deze conversietabel is gebaseerd op de conversietabel uit het Protocol Dyslexie Diagnostiek en Behandeling versie 3.0.