Ga naar de inhoud
Als het over kwaliteit in dyslexiezorg gaat

NIEUWSBRIEF 24

Nieuw: Protocol Dyslexie Diagnose en Behandeling 3.0

Na een zorgvuldig proces is het nieuwe Protocol 3.0 opgeleverd. Tijdens het eerste NKD-inspiratiewebinar van dit najaar werden de belangrijkste wijzigingen en de consequenties daarvan toegelicht door Jurgen Tijms, een van de schrijvers van het protocol en voorzitter van de Wetenschappelijke Adviesraad Dyslexie van het NKD. Lees wat hij erover vertelde.

Het vorige Protocol 2.0 dateert uit 2013. Sindsdien is er op verschillende vlakken veel veranderd. Jurgen Tijms: “Omdat het protocol niet meer goed in de pas liep met de werkelijkheid, zijn we aan de slag zijn gegaan met een nieuw protocol.” Daarbij waren drie perspectieven van belang: waar loopt de praktijk tegenaan, wat zijn de nieuwste wetenschappelijke inzichten en welke beleidsveranderingen zijn er geweest? Qua beleidsveranderingen gaat het dan bijvoorbeeld over de Jeugdwet die zijn intrede heeft gedaan en waarin integrale maatwerkhulp een belangrijke pijler is.
De vier meest in het oog springende veranderingen in het nieuwe protocol 3.0 hebben betrekking op het cognitief typerend profiel, het ernstcriterium, de etikettering van kinderen en het behandelplan.

Afbeelding uit de PowerPointpresentatie van Jurgen Tijms bij de vier veranderingen

Cognitief typerend profiel

In het oude protocol was het cognitief typerend profiel een essentieel onderdeel om te komen tot een classificatie EED (ernstige enkelvoudige dyslexie). Dat bracht het risico met zich mee dat kinderen werden uitgesloten van vergoede dyslexiezorg terwijl ze die zorg eigenlijk wel nodig hadden. In Protocol 3.0 heeft het cognitief typerend profiel daarom géén functie meer in de classificatie. Maar daarmee is het cognitief typerend profiel nog niet verdwenen, legt Jurgen uit: “Het blijft een verplicht onderdeel van de diagnostiek, maar krijgt nu een validerende/verklarende functie. Het helpt bij het zoeken naar verklaringen: welke factoren spelen een rol?”
Over de consequentie van deze verandering zegt Jurgen: “Waarschijnlijk komt een wat meer diverse groep kinderen in aanmerking voor de vergoede zorg. Misschien zijn dat ook kinderen die anders reageren op de behandeling. Dat is iets om alert op te zijn. Het wordt nog belangrijker om de behandelrespons vanaf dag één goed te monitoren en daarop in te springen wanneer de ontwikkeling zich niet volgens verwachting ontvouwt.”
Vanzelfsprekend is het niet de bedoeling dat kinderen straks worden behandeld die de zorg niet nodig hebben. Het bewezen effectieve stepped care model, dat ten grondslag ligt aan Protocol 3.0, fungeert als beschermingsmechanisme. Kinderen worden pas toegelaten tot de vergoede zorg als zij hardnekkig niet reageren op een toenemende mate van ondersteuning en zorg op school. “Zo weet je zeker dat het lees- en/of spellingprobleem niet toevallig of tijdelijk van aard is”, aldus Jurgen.

Afbeelding uit de PowerPointpresentatie van Jurgen Tijms tijdens het openingswebinar over het Stepped Care Model

Ernstcriterium

Om te kunnen spreken van ernstige dyslexie, moest een kind in het oude protocol behoren tot de zwakste 10 procent op leesvaardigheid of de zwakste 16 procent qua leesvaardigheid én de zwakste 10 procent qua spellingvaardigheid. In het nieuwe Protocol 3.0 is de grenswaarde van de ernst strenger gesteld. Bij het bepalen van het nieuwe ernstcriterium is aangesloten bij de DSM-5. Aan het nieuwe ernstcriterium zullen kinderen voldoen die het risico lopen om als ‘functioneel analfabeet’ het basisonderwijs te verlaten. Jurgen: “Dat betekent dat ze niet de leesvaardigheden hebben die onze maatschappij van ze verwacht, waarmee je een sneeuwbaleffect van toenemende problematiek kunt verwachten. Om bij de Jeugdwet te blijven: het is een groep kinderen die niet het vermogen heeft om zich naar zijn of haar vermogen te ontwikkelen en later deel te gaan nemen aan de maatschappij. Het is een groep kinderen waar de jeugdhulp zijn aandacht op moet richten.”|
Met de aanscherping van dit ernstcriterium zal de populatie die in aanmerking komt voor vergoede zorg naar verwachting complexer worden. Jurgen legt uit: “Hoe ernstiger de dyslexie, hoe waarschijnlijker het is dat dit samengaat met klachten vanuit een andere ontwikkelingsproblematiek, zoals gedragsproblemen. Als de populatie complexer wordt, zal de behandeling vermoedelijk intensiever moeten zijn.”

Etikettering van kinderen

Sommige kinderen hebben een andere ontwikkelingsstoornis die belemmerend is voor de dyslexiebehandeling. In het oude protocol kwamen zij alleen in aanmerking voor vergoede zorg als beredeneerd was aangegeven dat de andere stoornis geen belemmering opleverde voor een effectieve behandeling. Dat woordje enkelvoudig is altijd een punt van discussie geweest. In Protocol 3.0 is afscheid genomen van ‘enkelvoudig’. “Nu kijken we naar de behandelbaarheid van het kind. Als de problematiek zo complex is, dat de dyslexiebehandeling niet haalbaar is, dan is er geen behandelindicatie voor dyslexie. Maar als de behandelbaarheid voldoende is, moet het kind wel behandeld worden”, legt Jurgen uit.
Ook deze verandering heeft consequenties. In de diagnostiek is het nóg belangrijker om uitgebreid onderzoek te doen, zodat er echt een goed beeld is van het hele palet problemen bij het kind. Ook is het nog belangrijker om het individuele behandelplan af te stemmen op de (complexiteit van de) problematiek van het kind. De groep die in aanmerking komt voor vergoede dyslexiezorg kan uitdagender of complexer zijn dan voorheen. Dat betekent dat zorgverleners/ behandelaars voldoende expertise moeten hebben van ontwikkelingsstoornissen, over therapeutische vaardigheden beschikken om het kind bij de bijkomende problemen te ondersteunen en waar nodig samenwerken met andere vormen van jeugdhulpverlening.
Wat handig is om te weten: in het Protocol 3.0 is een lijst opgenomen van de meest voorkomende problemen van kinderen.

Afbeelding uit de PowerPointpresentatie van Jurgen Tijms tijdens het openingswebinar over de consequenties van de verandering op het gebied van comorbiditeit

Het behandelplan

In het nieuwe Protocol 3.0 ligt de nadruk op het maken van een individueel zorgplan. Jurgen legt uit: “Op basis van de diagnostiek wordt een zorgplan opgesteld waarmee zoveel mogelijk individueel recht wordt gedaan aan het kind en zijn belemmeringen. In dat plan staat de behandeling van de dyslexie nog altijd centraal maar wordt het kind met al zijn kwetsbaarheden opgepakt.” Deze verandering is niet alleen ingegeven door de Jeugdwet, maar ook omdat kinderen met dyslexie geen homogene groep vormen. Kinderen verschillen van elkaar en kunnen verschillende problemen hebben. Daarom kan er geen sprake zijn van one size fits all. “Doordat we het enkelvoudigheidscriterium loslaten, kan de behandeling ook niet meer enkelvoudig zijn”, besluit Jurgen.

Het Protocol Dyslexie Diagnostiek en Behandeling 3.0 wordt van kracht op 1 januari 2022.

Back to top