Compenserende hulpmiddelen succesvol gebruiken
Te vaak blijven dyslexiehulpmiddelen op de plank liggen of worden de mogelijkheden ervan niet volledig benut. Een gemiste kans! Zuyd Hogeschool ontwikkelde in het project COM een methodiek en een website om hier verandering in te brengen. Katrien Horions vertelt er meer over.
Katrien Horions heeft een eigen dyslexiepraktijk in Vlaanderen en is als seniordocent verbonden aan de logopedieopleiding op Zuyd Hogeschool. Binnen deze hogeschool houdt zij zich vooral bezig met het onderwijs rondom dyslexie. Ook is ze betrokken bij diverse projecten, waaronder het project COM. Dit project is ontstaan vanuit de constatering dat veel communicatie-ondersteunende en dyslexiehulpmiddelen in de kast blijven liggen of niet succesvol worden gebruikt. Het project focust daarbij op compenserende hulpmiddelen (en dus niet op remediërende hulpmiddelen). We hebben het dan bijvoorbeeld over apps, softwareprogramma’s en gratis tools op je mobiel of computer. Katrien zegt over de compenserende hulpmiddelen: “Binnen dyslexiebehandelingen wordt er klassiek vooral ingezet op remediëren, maar als een kind onvoldoende vooruitgaat, kun je op een bepaald moment de focus verplaatsen naar het verhogen van zelfredzaamheid en dus ook compenserende hulpmiddelen gaan inzetten. Op die manier worden kinderen in hun kracht gezet en leren ze hun sterktes benutten en de belemmeringen waar ze tegenaan lopen omzeilen.”
www.dyslexiehulpmiddelen.com
Om te zorgen dat compenserende hulpmiddelen doeltreffend worden gebruikt, hebben Katrien Horions, Ruth Dalemans, Edith Hagedoren, Uta Roentgen samen met professionals, leveranciers en eindgebruikers een methodiek ontwikkeld waarmee de fases van levering, instructie, gebruik en evaluatie beter verlopen. Per fase zijn stappen beschreven om een goed resultaat te bereiken. Ook maakt de methodiek duidelijk welke rollen en verantwoordelijkheden er in de verschillende fases zijn voor de verschillende stakeholders (gebruikers, professionals en leveranciers). Samenwerken is essentieel om het gebruik van een hulpmiddel te doen slagen!
Het project heeft geresulteerd in de website www.dyslexiehulpmiddelen.com. Hier is heldere informatie te vinden over de methodiek, inclusief handige tools om deze toe te passen zoals filmpjes, een helder tijdspad, checklists en meetinstrumenten.
Op deze website staat ook een overzicht van dyslexiecompenserende hulpmiddelen die in Nederland beschikbaar zijn. “De informatie die we hierover geven is op dit moment puur beschrijvend. We koppelen er dus geen kwaliteitscriteria aan, we geven geen oordeel over de hulpmiddelen. De informatie is puur bedoeld om de gebruiker te helpen om zich te oriënteren welk hulpmiddel hem zou kunnen gaan helpen.”
Bewustwordingscampagne
Tijdens het onderzoek dat ten grondslag ligt aan de methodiek, werd duidelijk dat er ook nog heel veel aandacht nodig is voor het creëren van bewustwording. “We konden er gewoon niet omheen om dus óók een bewustwordingscampagne te ontwikkelen. Deze richt zich op mensen die de mogelijke effecten van een hulpmiddel niet kennen, niet openstaan voor het gebruik ervan of weerstand voelen. Denk bijvoorbeeld aan een leerkracht die zegt: ‘Ik ben niet technisch aangelegd, ik weet niet hoe dit werkt, ik ben hier niet voor opgeleid’. Of een ouder die moeilijk kan accepteren dat het kind aan zijn plafond zit. Een hulpmiddel is dan eigenlijk onafwendbaar. Dat kan voor ouders een heel verdrietig proces zijn.”
De campagne kan bijvoorbeeld gebruikt worden op school of in de dyslexiepraktijk. Er zijn onder meer posters, promotiematerialen, documentaires en filmpjes. Op de website staat ook beschreven welke stappen je kunt zetten om meer awareness te creëren voor mogelijke hulpmiddelen. Daarbij gaat het niet alleen om de korte termijn. “Soms heeft een kind op dit moment nog geen hulpmiddel nodig, maar in de toekomst misschien wel. Bijvoorbeeld als het kind nieuwe, complexere taken moet uitvoeren. Denk aan het leren van vreemde talen. Het is goed om dit tijdig met ouders te bespreken en om hen de weg te wijzen naar de goede informatie.”
Samenwerking onderwijs-zorg
De methodiek onderstreept het belang van samenwerking tussen onderwijs en dyslexiezorg. Katrien ziet bijvoorbeeld binnen de dyslexieminor op Zuyd Hogeschool welke kracht er schuilt in deze samenwerking. “Aan de minor doen hoofdzakelijk studenten van de pabo en de logopedieopleiding mee, maar er zijn bijvoorbeeld ook studenten psychologie en orthopedagogiek. Het is interessant om te zien dat ze allemaal een ander referentiekader hebben en een andere taal spreken. Dat brengen zij in als zij samen aan casussen werken. Ik denk dat daar de sterkte in zit. We kunnen het niet alleen, we moeten samen kijken hoe we de goede dingen kunnen doen. Het kind en zijn ouders staan daarbij centraal.”
Volgende stappen
Met het ontwikkelen van de methodiek en de website zijn er al belangrijke stappen gezet in het optimaliseren van het gebruik van compenserende hulpmiddelen. Als het aan Katrien ligt, is het project nog niet klaar. “Momenteel werken we binnen het Stimuleringsprogramma Aanpak Dyslexie (dyslexiecentraal.nl) verder aan drie doelstellingen. We willen de website nog toegankelijker en gebruiksvriendelijker maken. Om te zorgen dat professionals uit het onderwijs en de zorg de methodiek goed in de vingers krijgen, willen we ook scholing gaan ontwikkelen. Ten slotte zouden we graag good practices in beeld brengen, die mensen inspireren en houvast bieden om hiermee aan de slag te gaan.”
Aan u de vraag!
Katrien Horions komt graag in contact met Nederlandse praktijkhouders die hun ideeën over het inzetten van compenserende hulpmiddelen willen delen. Zij is vooral benieuwd of u bij de inzet van dyslexiecompenserende hulpmiddelen een rol ziet weggelegd voor uw eigen praktijk. En zo ja, wat heeft u nodig om die rol goed te pakken?
Deel uw gedachten met Katrien via info@nkd.nl.