Praktijk in beeld… KBC-Dyslexie
KBC-Dyslexie heeft de ambitie om maatwerk te leveren, aansluitend bij wat het kind nodig heeft. ‘Talentfluisteren’ speelt daarbij sinds kort een herkenbare rol. Talentfluisteren brengt positiviteit en zorgt voor verbinding.
Progressiegerichte gespreksvoering
KBC-Dyslexie, actief in de regio Zwolle, is een kleinschalige praktijk waar zo’n vijftien mensen werken. Praktijkhouders Esther Molema en Renske van der Stege hebben niet de ambitie om groter te worden, omdat ze graag zelf met de voeten in de spreekwoordelijke klei blijven staan. Zij vinden het belangrijk om onderscheidend te zijn, bijvoorbeeld in de manier waarop met psycho-educatie wordt omgegaan.
De praktijk werkt met het Protocol gespecialiseerde dyslexiebehandeling, een praktische vertaling van het landelijke Protocol Dyslexie Diagnostiek en Behandeling 3.0. Esther: “Hierin hebben we onder meer uitgewerkt hoe we de psycho-educatie vormgeven. Daarvoor gebruiken we onder andere de methodiek Jesse heeft dyslexie, die we zelf ontwikkelden. Hierin spreken we over de jungle van dyslexie, waarin kinderen die lezen moeilijk vinden allerlei hobbels en moeilijkheden tegenkomen en problemen moeten overwinnen. Met behulp van progressiegerichte gespreksvoering gaan we samen het kind op zoek naar de www: wat werkt wel? Dat is steeds een samenspel van enerzijds erkennen dat het lastig is voor een kind en anderzijds de brug maken naar wanneer het wél lukt. Die erkenning is voorwaardelijk voor leren. Voor een kind is het motiverend als het ziet: O, zó kan ik het wel.”
Zicht op talenten
Toen Esther en Renske via een netwerk dyslexie in contact kwamen met talentfluisteren was hun aandacht direct getrokken. Talentfluisteren gaat over het herkennen, benoemen en helpen ontwikkelen van talenten van kinderen. En dan hebben we het niet over dingen waar een kind heel goed in is, maar over dingen waar het kind blij van wordt, energie van krijgt en die dichtbij hem staan. Talenten die initiatiefnemers Luk Dewulf en Els Pronk benoemen, zijn bijvoorbeeld de mooimaker, het groepsdier, de trouwe vriend, de stille helper, de positivo en de bruggenbouwer.
Bij KBC-Dyslexie begint het talentfluisteren al tijdens de diagnostiek, legt Renske uit: “We nemen ongeveer twintig minuten de tijd om de talenten boven tafel te krijgen. Daarvan maken we een mindmap, die we als bijlage bij het diagnostisch rapport voegen. Zo’n rapport kan best negatief overkomen door de opsomming van allemaal dingen waar het kind zwak in is. Door het talentfluisteren kun je meer kleur geven aan de talenten die het kind óók heeft. Voor ouders zijn die talenten vaak heel herkenbaar. Het meenemen van die talenten in het adviesgesprek en andere gesprekken met ouders brengt positiviteit en zorgt voor verbinding. De ernstige dyslexie verschuift ietsje naar de achtergrond.”
Het kind van binnenuit versterken
Esther vervolgt: “De talenten die we tijdens de diagnostiek hebben ontdekt, gaan we in de loop van de behandeling verder uitvragen. Daarmee verhelder je de identiteit en authenticiteit van het kind. Doordat het kind zich echt gezien voelt, ontstaat er ruimte voor leren. Tijdens de behandeling kun je heel goed voortborduren op de talenten van het kind. Stel dat een kind een ‘mooimaker’ is, dan kun je daar op inhaken met het huiswerk. Laat het kind bijvoorbeeld alle hoofdletters in een dictee mooi versieren of een opzoekboekje kleurrijk illustreren, omdat je weet dat het kind daar voldoening uit haalt.” Renske vult aan: “Veel kinderen met dyslexie zijn gefrustreerd of teleurgesteld in het hele leesproces. Dat kan zich uiten in negatief gedrag. Als je alleen naar dat gedrag kijkt, is je beeld beperkt. Het talentfluisteren helpt om het gedrag anders te zien en om ook richting het kind de vertaling te maken naar iets positiefs. Zo versterk je het kind van binnenuit. Ook ouders hebben hier een rol in. Je staat met z’n allen rondom het kind en sámen kun je het kind versterken. Talentfluisteren maakt gebruik van concrete taal die voor ouders goed te snappen is. Om te laten zien hoe je gebruikmaakt van groeitaal, hebben we voor ouders bijvoorbeeld ook foldertjes gemaakt.”
Verschillen tussen gemeenten
Het talentfluisteren heeft een vaste plek gekregen in de werkwijze van KBC-Dyslexie. Dat is overigens nog wel een zoektocht, want het team heeft de training pas vorig jaar afgerond. Renske vindt het spijtig dat er grote verschillen zijn tussen gemeenten in de mate waarin zij hier ruimte voor bieden. “In onze regio zit er dit jaar 300-500 minuten verschil tussen de ene of de andere gemeente. Dat is schrijnend. Wij zijn ervan overtuigd dat het veel oplevert als je vanaf het begin van de behandeling ook goed aandacht besteed aan talentfluisteren. Dat geeft de behandelaar meer inzicht in de mogelijkheden om het kind positief te bekrachtigen. Dat draagt eraan bij dat het kind veerkrachtiger wordt om met uitdagingen om te gaan. Wij vinden dit een fundamenteel onderdeel van de behandeling en kijken naar wat een kind hierin nodig heeft. Daarbij laten we ons niet op voorhand leiden door de minuten die de gemeente beschikbaar stelt. Over het algemeen kunnen we daar onze weg wel in vinden, maar soms moet je bijvoorbeeld aan het eind van de behandeling noodgedwongen toch harde keuzes maken.”
Behoefte aan onderbouwing
KBC-Dyslexie vindt het contact met ouders erg belangrijk. Bij voorkeur zijn zij elke behandeling aanwezig. Esther en Renske benutten de feedback van ouders, bijvoorbeeld verkregen uit de CQ-index, voor de kwaliteitsverbetering. Ook is er aan het eind van elk behandeltraject een eindgesprek. Hierin wordt ouders gevraagd naar tips en tops en komt ook het talentfluisteren aan bod. Er is dus al aardig wat feedback, maar toch zouden Esther en Renske graag nog meer te weten komen over de waardering voor talentfluisteren en de impact ervan. Ze zijn op zoek naar een manier om de effectiviteit van deze aanpak te meten en hopen dat de Wetenschappelijke Adviesraad Dyslexie van het NKD misschien suggesties kan doen hoe ze dit kunnen aanpakken.